Rozporządzenie GPSR i jego wpływ na e-commerce

Rozporządzenie GPSR wchodzi w życie w Polsce 13 grudnia 2024 roku, a zanim się to stanie podmioty, które go dotyczą, miały ponad rok na przygotowania. Nowe prawo określa zasady dotyczące bezpieczeństwa i oznakowania, ale również nakłada nowe obowiązki na producentów, importerów, dystrybutorów i sprzedawców internetowych.

W artykule przybliżamy, czym jest GPSR, jakie produkty obejmuje, jakie wyzwania stawia przed przedsiębiorcami oraz jakie sankcje grożą za nieprzestrzeganie przepisów.

Co to jest GPSR?

GPSR (General Product Safety Regulation), czyli Ogólne Rozporządzenie w sprawie Bezpieczeństwa Produktów to akt prawny Unii Europejskiej, który ma zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa produktów, trafiających na rynek EU. Zastępuje ono wcześniejsze przepisy wynikające z Dyrektywy 2001/95/WE w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (GPSD) i dostosowuje regulacje do współczesnych realiów rynkowych, technologicznych i konsumenckich.

Ogólne Rozporządzenie w sprawie Bezpieczeństwa Produktów ma zastosowanie do wszystkich produktów przeznaczonych dla konsumentów, z wyjątkiem tych, które są już regulowane przez inne specyficzne przepisy (np. dotyczące farmaceutyków, żywności czy urządzeń medycznych). Obejmuje ono zarówno tradycyjne produkty fizyczne, jak i urządzenia cyfrowe czy produkty z funkcjami sztucznej inteligencji. 

Celem GPSR jest doprowadzenie do sytuacji, w której każdy produkt trafiający do europejskich konsumentów będzie bezpieczny. Dotyczy to towarów produkowanych zarówno w samej Europie, jak i poza nią. Co ważne, rozporządzenie GPSR ma wpływ wyłącznie na produkty B2C, a wymiana handlowa B2B nie podlega unijnym regulacjom. Wg. Eurokratów te rozporządzenie jest odpowiedzią na:

• Postęp technologiczny – rozwój inteligentnych urządzeń i produktów z funkcjami cyfrowymi wymaga aktualizacji kryteriów oceny bezpieczeństwa.
• Zwiększoną liczbą transakcji online – wzrost e-commerce wymaga skuteczniejszego monitorowania produktów sprzedawanych przez platformy internetowe.
• Zmiany w zachowaniach konsumentów – globalizacja handlu zmienia sposób, w jaki konsumenci nabywają produkty, co niesie nowe ryzyka.

Kogo dotyczy GPSR 

GPSR dotyczy zarówno producentów, importerów, jak i dystrybutorów, wymagając od nich dostosowania się do rozporządzenia:

• Producent – ma obowiązek projektować i wytwarzać produkty zgodne z wymogami bezpieczeństwa. Musi również przeprowadzać oceny ryzyka i udostępniać konsumentom instrukcje użytkowania oraz informacje o potencjalnych zagrożeniach.
• Importer – jest odpowiedzialny za weryfikację, czy produkty sprowadzane spoza UE spełniają europejskie wymogi bezpieczeństwa.
• Dystrybutor – musi upewnić się, że przechowywane i sprzedawane produkty są bezpieczne i właściwie oznakowane. 
• Platformy internetowe – GPSR nakłada nowe obowiązki na platformy e-commerce, takie jak Amazon, Allegro i inne. Muszą one współpracować z organami nadzoru rynku i usuwać niebezpieczne produkty z oferty w ciągu określonego czasu od zgłoszenia.
• Śledzenie produktów – wprowadzono przepisy dotyczące lepszego śledzenia łańcucha dostaw, co ułatwia identyfikację produktów w przypadku wycofania ich z rynku.

Jakie produkty podlegają GPSR?

Produkty, które podlegają GPSR obejmują praktycznie wszystko, co jest wprowadzane na europejski rynek. To rozporządzenie wprowadza wymogi dotyczące oznakowania, instrukcji użytkowania oraz norm bezpieczeństwa dla różnorodnych kategorii produktów. Oto najważniejsze grupy objęte tym rozporządzeniem:

1. Zabawki – muszą być szczególnie bezpieczne, ponieważ są przeznaczone dla dzieci – grupy użytkowników wyjątkowo wrażliwej na zagrożenia. Wymagania obejmują:

• Dokładny opis użytych materiałów, aby uniknąć toksycznych substancji czy niebezpiecznych tworzyw.
• Ostrzeżenia o ryzyku, takie jak obecność małych elementów, które mogą być połknięte przez dziecko.
• Wskazówki dotyczące wieku, pomagające rodzicom wybrać odpowiednią zabawkę dostosowaną do umiejętności i bezpieczeństwa dziecka.

2. Produkty chemiczne – zawierające substancje chemiczne, takie jak środki czystości, kosmetyki czy farby, są objęte szczególnymi regulacjami. GPSR wymaga:
   

• Szczegółowych informacji o składnikach, aby konsumenci mogli unikać potencjalnych alergenów lub substancji szkodliwych.
• Oznaczeń ostrzegawczych – np. ikony informujące o toksyczności, łatwopalności czy ryzyku kontaktu ze skórą.
• Instrukcji bezpiecznego użytkowania, które minimalizują ryzyko niewłaściwego stosowania.

3. Produkty dla dzieci – artykuły takie jak wózki, foteliki samochodowe czy akcesoria do karmienia muszą spełniać najwyższe normy bezpieczeństwa. Dodatkowe wymagania obejmują:

• Odpowiednie oznaczenia dotyczące sposobu montażu i użytkowania.
• Certyfikaty zgodności potwierdzające, że produkt przeszedł testy jakości i bezpieczeństwa.
• Instrukcje użytkowania, które jasno wskazują, jak korzystać z produktu, aby uniknąć ryzyka.
  

4. Sprzęt elektroniczny – taki jak smartfony, laptopy czy sprzęt AGD, również podlegają GPSR. Wymogi w tej kategorii obejmują:

• 
  Kompleksowe instrukcje użytkowania, które opisują instalację, obsługę oraz czynności serwisowe.
• Ostrzeżenia o zagrożeniach związanych z elektrycznością, takich jak ryzyko porażenia prądem czy przegrzania.
• Wskazówki dotyczące recyklingu, mające na celu ograniczenie wpływu na środowisko.

5. Odzież i tekstylia – ubrania, pościel czy zasłony, muszą być zgodne z przepisami GPSR, szczególnie pod kątem zdrowia i bezpieczeństwa użytkownika. Kluczowe wymagania to:

• Informacje o składzie materiałowym, umożliwiające unikanie alergenów, np. lateksu czy niebezpiecznych barwników.
• Instrukcje pielęgnacji, które pomagają zachować jakość produktu i bezpieczeństwo jego użytkowania.
• Ostrzeżenia o potencjalnych zagrożeniach, np. o łatwopalności tkanin.
  

6. Produkty budowlane, sportowe i dekoracyjne – materiały budowlane, sprzęt sportowy czy ozdoby do domu, również podlegają regulacjom GPSR. Wymagania obejmują:
   

• Certyfikaty jakości, które potwierdzają zgodność z normami bezpieczeństwa.
• Szczegółowe instrukcje montażu i obsługi, zapobiegające nieprawidłowemu użytkowaniu.
• Oznaczenia dotyczące ryzyka, np. ostrzeżenia przed przeciążeniem sprzętu sportowego czy wskazówki dotyczące unikania urazów.

7. Nowoczesne produkty i technologie – rozporządzenie GPSR uwzględnia także produkty nowoczesne, takie jak inteligentne urządzenia czy produkty cyfrowe. W tym przypadku uwzględnia się:
   

• Bezpieczeństwo oprogramowania – aby zminimalizować ryzyko awarii lub cyberataków.
• Interakcje z innymi urządzeniami – np. ryzyko, jakie może stwarzać niekompatybilność urządzeń IoT.
• Aktualizacje systemów – zapewnienie, że aktualizacje nie wpłyną negatywnie na bezpieczeństwo produktu.

Wpływ GPSR na e-commerce

Wpływ GPSR na e-commerce niesie ze sobą nowe obowiązki dla branży, mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa produktów. Internetowe platformy sprzedaży, sklepy online oraz dystrybutorzy będą musieli dostosować swoje procedury i systemy do nowych wymogów, co wiąże się z wyzwaniami organizacyjnymi:

1. Zapewnienie kompletnej informacji o produktach – jednym z głównych wymogów GPSR jest zagwarantowanie klientom dostępu do pełnych i przejrzystych informacji o oferowanych produktach. Dla e-commerce oznacza to konieczność:

• Aktualizacji baz produktowych – wszystkie dane dotyczące produktów muszą być zgodne z nowymi wymogami, obejmując szczegółowe informacje o producencie, składnikach oraz potencjalnych zagrożeniach.
• Rozbudowy kart produktowych – karty te muszą zawierać szczegółowe dane dotyczące bezpieczeństwa, np. ostrzeżenia o ryzykach, grupy wiekowe, dla których produkt jest odpowiedni, oraz certyfikaty potwierdzające zgodność z normami.
• Zapewnienia dokumentacji technicznej – klienci powinni mieć łatwy dostęp do dokumentów, takich jak instrukcje użytkowania, informacje o testach bezpieczeństwa czy certyfikaty zgodności.
  

2. Współpraca z producentami i dostawcami – platformy e-commerce będą zobowiązane do weryfikacji, czy produkty wprowadzane na rynek spełniają wymogi GPSR. Wymaga to:

• Ścisłej współpracy z dostawcami w celu uzyskania dokumentacji potwierdzającej zgodność produktów z regulacjami.
• Monitorowania zmian prawnych – konieczność bieżącego dostosowywania procesów i bazy produktów do zmieniających się przepisów.

3. Organizacja procesów wycofywania produktów – w przypadku wykrycia niezgodności lub zagrożeń związanych z produktem e-commerce musi wdrożyć skuteczne procedury wycofywania towarów z rynku. Obejmuje to:

• Informowanie konsumentów o zagrożeniach i sposobach zwrotu lub wymiany produktu.
• Szybką reakcję na zgłoszenia od organów nadzoru rynku lub konsumentów.
  

4. Techniczne dostosowanie platform e-commerce – wdrożenie nowych wymogów wymaga od sprzedawców aktualizacji systemów informatycznych, aby:

• Automatycznie zweryfikować kompletność informacji o produktach.
• Zapewniać dostępność dokumentów technicznych w formacie cyfrowym.
• Zarządzać danymi dotyczącymi bezpieczeństwa i zgodności z przepisami.
  

Kary za nieprzestrzeganie GPSR

Kary za nieprzestrzeganie GPSR dotyczą sytuacji, w których producent, importer, dystrybutor lub platforma on-line nie dostosują się do rozporządzenia. Są one wysokie, więc mogą istotnie negatywnie wpłynąć na prowadzone biznesy. Jest to szczególnie przykre, gdyż nie było żadnej kampanii informacyjnej dotyczącej GPSR, dlatego wielu rynkowych graczy nawet o niej nie wie. Sprawdź, jakie są kary za nieprzestrzeganie GPSR:

Producenci i importerzy

Firmy zajmujące się wytwarzaniem i importowaniem produktów, które nie spełniają wymagań GPSR, mogą zostać obciążone karami finansowymi w wysokości do 1 miliona PLN za wprowadzenie na rynek produktów niezgodnych z przepisami, w tym:

• Brak zgodności z normami bezpieczeństwa;
• Niedostarczenie wymaganej dokumentacji potwierdzającej zgodność produktów z regulacjami;
• Nieprawidłowe oznakowanie produktów;

Dystrybutorzy

Dystrybutorzy, odpowiedzialni za dalszą sprzedaż produktów, mogą zostać ukarani za naruszenia związane z dokumentacją oraz oznakowaniem produktów. Grożą im sankcje wynoszące do 500 tysięcy PLN w przypadku, gdy:

• Produkty nie są odpowiednio oznakowane lub brakuje wymaganych informacji (np. instrukcji użytkowania, ostrzeżeń);
• Dokumentacja techniczna jest niekompletna lub niedostępna;

Sprzedawcy online

Platformy e-commerce i sklepy internetowe również podlegają szczegółowym wymogom GPSR. Niedopełnienie obowiązków informacyjnych może skutkować karami wynoszącymi do 500 tysięcy PLN, jeśli:

• Klientom nie zapewniono pełnych i przejrzystych informacji o produkcie;
• Brakuje wymaganych ostrzeżeń, szczegółów technicznych lub danych o producencie;
• Dokumentacja techniczna nie jest dostępna online;