Ostatni rok oscylował wokół nieustających podwyżek cen. Nie był sprzyjający ani dla przeciętnego konsumenta płacącego stałe rachunki, ani przedsiębiorców. Nie inaczej było w przypadku kredytobiorców, którzy o wzrastające wydatki związane ze swoimi zobowiązaniami muszą martwić się cały czas. Z czego wynikają ich obawy? Jakie znaczenie w kredytach ma WIBOR? Co to jest WIRON i czy na pewno wygrywa z WIBOR-em? Sprawdźmy.
Spis treści
WIBOR – co to jest?
WIBOR (z języka angielskiego oznacza Warsaw Interbank Offered Rate) jest to zmienna wartość procentowa, zgodnie z którą banki udzielają sobie pożyczek na rynku międzybankowym.
Jest wartością referencyjną obliczaną jako średnia arytmetyczna wysokości oprocentowań podawanych przez 10 największych polskich banków. WIBOR aktualizowany jest codziennie o godzinie 11:00 na stronie GPW Benchmark, który czuwa nad procesem jego wyliczania. Wartość wskaźnika może być podawana z uwzględnieniem różnych okresów, np. codzienny, dwutygodniowy, roczny. Proces kalkulowania WIBOR-u nazywany jest fixingiem. Nad prawidłowym przebiegiem fixingu czuwa administrator stawek, który z kolei podlega władzy państwa.
WIBOR a kredyt hipoteczny
Osoby, które decydują się na wzięcie kredytu hipotecznego ze zmiennym oprocentowaniem muszą liczyć się z tym, że WIBOR będzie odgrywał dużą rolę w wysokości rat spłacanego przez nich zobowiązania. Rata kredytu hipotecznego składa się z dwóch części: kapitałowej oraz odsetkowej. Część kapitałowa to właśnie te środki, które bank użyczył kredytobiorcy i które teraz spłaca. Z kolei do części odsetkowej zalicza się wcześniej ustalona przez bank marża oraz wskaźnik WIBOR. W przeciwieństwie do marży, procentowa wartość WIBOR jest zmienna. Wraz ze wzrostem wskaźnika referencyjnego, wzrasta też wysokość raty kredytu.
Dlaczego WIBOR rośnie?
Wiemy w jaki sposób WIBOR łączy się z wysokością kredytu hipotecznego. Ale dlaczego jego wartość wzrasta? Jeśli na rynku bankowym pojawia się zbyt mało transakcji, WIBOR staje się zależny od stopy procentowej ustalanej przez Narodowy Bank Polski. Przyjmuje się, że jego wartość musi oscylować pomiędzy dwiema rodzajami stóp, a są nimi:
- stopa depozytowa – wartość jednodniowych transakcji banków komercyjnych do banku centralnego,
- stopa lombardowa – wartość, z jaką bank centralny udziela pożyczek bankom komercyjnym.
Kontrowersje wokół WIBORU
WIBOR jest wskaźnikiem od dłuższego czasu wywołującym kontrowersje. Zarzuca się, że:
- jest on niedokładny, opiera się na niekonkretnych danych,
- jego codzienna zmienność wprowadza chaos, nie zapewnia równowagi,
- WIBOR nie jest standaryzowany, nie można go więc porównywać ze światowymi wskaźnikami,
- jest nieadekwatny w stosunku do obecnej sytuacji na rynku.
WIBOR kontra WIRON
Działanie dotychczasowego wskaźnika opiera się na predykcji, czyli przewidywaniu tego, co wydarzy się na rynku bankowym. Z racji tego, że WIBOR wyliczany jest na podstawie ogólnych deklaracji banków, to nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu stawek panujących na rynku. WIBOR niejako zakłada wysokość oprocentowania występującego w niedalekiej przyszłości. To wszystko powoduje, że działanie WIBOR-u jest ogólnie krytykowane. I tu pojawia się WIRON, który… No, właśnie. Co to takiego i jaki może mieć wpływ na umowy kredytowe?
WIRON (ang. Warsaw Interest Rate Overnight) początkowo był nazwany jako WIRD (Warszawski Indeks Rynku Depozytowego), jednak aby podkreślić fakt, że odnosi się on do jednodniowych transakcji, w nazwie użyto słowo “ON”, czyli overnight. WIRON opiera się na transakcjach jednodniowych – w przeciwieństwie do WIBOR-u. Takich transakcji zawiera się najwięcej, dlatego nowy wskaźnik może bazować na aktualnych danych. WIRON zbiera informacje nie tylko z banków, ale i największych instytucji finansowych.
WIRON – dlaczego powstał?
Rynek zagraniczny już od dawna interesował się zmianą wskaźników referencyjnych. Rozporządzenie unijne ściśle określa zasady ich opracowywania. Celem stworzenia nowego wskaźnika referencyjnego na polskim rynku była potrzeba zmiany obecnej sytuacji w krajowej gospodarce. WIBOR jest powszechnie krytykowany ze względu na to, że reguluje oprocentowanie rat kredytów na konkretne okresy (np. 3 miesiące czy 6 miesięcy). Z kolei WIRON ma być wskaźnikiem jednodniowym.
Wskaźniki referencyjne w pigułce
Analiza transakcji
WIBOR korzysta z przewidywanych wniosków, ponieważ analizuje transakcje przyszłe, podczas gry WIRON polega na analizie przeszłych transakcji.
Okresy transakcji:
W przypadku dotychczas obowiązującego WIBOR-u, do wyliczenia oprocentowania brane są pod uwagę okresy transakcji: od jednodniowych do rocznych. Nowy wskaźnik bazuje na wymianach krótkoterminowych, czyli jednodniowych (ON).
Instytucje uczestniczące:
W ustaleniu wskaźnika WIBOR biorą udział najważniejsze podmioty bankowe kraju. Kalkulacja WIRON-u wymaga udziału nie tylko banków, ale także największych polskich instytucji oraz przedsiębiorstw.
Informacja o nowej stawce raty kredytu:
W przypadku umów polegających na wskaźniku WIBOR, kredytobiorcy dowiadują się z wyprzedzeniem o nowej stawce raty kredytu. Gdy w umowach zacznie obowiązywać nowy miernik, wysokość raty będzie znana dopiero w dniu jej spłaty.
WIRON również w ogniu krytyki
Specjaliści rynku finansowego twierdzą, że nowy wskaźnik co do zasady jest i będzie niższy niż dotychczasowy. To powoli zacznie wpływać na wysokość rat kredytów hipotecznych spłacanych przez konsumentów, a także zwiększy ich zdolność kredytową. Od grudnia 2022 roku banki mają możliwość stosowania WIRON-u w nowych umowach finansowych. Jak dotąd, największe banki w Polsce są na etapie rozważania skorzystania z tego wskaźnika. Dlaczego?
Sam proces zamiany WIBOR-u na WIRON okazał się zbyt szybki i chaotyczny. Podmioty bankowe musiałyby przygotować swoje systemy wewnętrzne do pracy z nowym wskaźnikiem i przemyśleć strategię marketingową związaną z jego promocją. Pozostaje jeszcze jedna ważna kwestia. Z racji tego, że WIRON opiera się na innych zasadach niż WIBOR, może dojść do pewnych niedociągnięć, a tym samym WIRON przedstawiałby inne warunki ekonomiczne niż te obecnie panujące.
Spread korygujący
Aby wyregulować tę różnicę i wyeliminować niechciane ekonomiczne skutki, postanowiono wprowadzić tzw. spread, czyli współczynnik korygujący, który ma być dodawany jako składnik oprocentowania kredytów hipotecznych. W pewnym momencie mogłoby więc okazać się, że WIRON stanie się chociaż na chwilę wyższy niż krytykowany przez większość WIBOR.
Podstawa to rzetelny research
Najważniejszą kwestią jest zasięgnięcie dobrych informacji. Umów się na wizytę z konsultantem Twojego banku i wypytaj go o szczegóły. Twój kolega jest ekonomistą? A może znajoma ze szkoły zajmuje się bankowością? To może być dobry czas na wypad do kawiarni ? Osoby zainteresowane tematem wskaźników referencyjnych i chcące dowiedzieć się jak ma wyglądać przejście z jednego na drugi, mogą odwiedzić stronę Krajowego Nadzoru Finansowego, aby zagłębić się w mapę drogową. Wszystkie aktualne dane dotyczące oprocentowań można znaleźć na stronie administratora wskaźników GPW Benchmark.
