Pakiet deregulacyjny przygotowany przez rząd Donalda Tuska to jedna z najpoważniejszych reform systemowych od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Oficjalnie zaprezentowany w ramach programu „Polska – Rok Przełomu”, ma na celu uproszczenie prawa, ograniczenie biurokracji i ułatwienia dla przedsiębiorców i obywateli.
Proces deregulacji rozpoczął się w lutym 2025 r. i – co ważne – ma charakter ciągły i wieloetapowy. Za jego przygotowanie odpowiada zespół kierowany przez Rafała Brzoskę, pełnomocnika ds. deregulacji i inicjatora konsultacyjnego programu „SprawdzaMY”.
Spis treści
Co to jest Pakiet Deregulacyjny?
Pakiet deregulacyjny to zbiór przepisów prawnych i reform mających na celu uproszczenie i ograniczenie regulacji w różnych obszarach gospodarki i administracji publicznej. W kontekście polskich reform pakiet deregulacyjny rządu Donalda Tuska obejmuje dziesiątki projektów ustaw (już około 50 uchwalonych, a planowanych jest około 120 kolejnych) zmierzających do zmniejszenia biurokracji, skrócenia procedur i ułatwienia funkcjonowania przedsiębiorców oraz obywateli. Pakiet deregulacyjny charakteryzuje się tym, że:
- Kompleksowo podchodzi do reformy prawa – nie zmienia pojedynczych przepisów, ale całe obszary regulacji;
- Ma charakter systemowy – wprowadza zmiany w wielu dziedzinach jednocześnie;
- Opiera się na konsultacjach społecznych – w przypadku polskiego pakietu wykorzystano prawie 15 tysięcy zgłoszeń od obywateli i przedsiębiorców;
- Dąży do harmonizacji przepisów – eliminuje sprzeczności i duplikacje w prawie;
Co to jest ustawa deregulacyjna?
Ustawa deregulacyjna to akt prawny, który eliminuje, upraszcza lub modyfikuje istniejące regulacje w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych i prawnych. W przeciwieństwie do typowych ustaw, które zwykle dodają nowe przepisy, ustawa deregulacyjna koncentruje się na:
- Eliminacji przepisów – uchylenie nieaktualnych lub zbędnych regulacji oraz usunięcie przepisów dublujących się lub sprzecznych, a także likwidacja przestarzałych wymogów.
- Uproszczeniu procedur – skrócenie ścieżek administracyjnych, zmniejszenie liczby wymaganych dokumentów, wprowadzenie procedur elektronicznych.
- Konsolidacji przepisów – łączenie rozproszone regulacje w jednym akcie , harmonizacja sprzecznych wymogów , uporządkowanie terminologii prawnej.
- Wprowadzeniu zasad ułatwiających – domniemania na korzyść obywatela/przedsiębiorcy, reguły „milczącego załatwienia sprawy”, zasady interpretacji przepisów na korzyść regulowanych podmiotów.
Czego dotyczy deregulacja?
Pakiet deregulacyjny rządu Donalda Tuska koncentruje się na kompleksowym uproszczeniu polskiego prawa i zmniejszeniu biurokracji we wszystkich kluczowych obszarach życia gospodarczego i społecznego. Celem jest stworzenie bardziej przyjaznego systemu prawnego dla obywateli i przedsiębiorców poprzez eliminację zbędnych procedur, skrócenie terminów załatwiania spraw oraz wprowadzenie nowoczesnych, cyfrowych rozwiązań. Premier określił te zmiany jako „de facto zmianę ustrojową”, porównywalną do reform towarzyszących wejściu Polski do Unii Europejskiej. Główne zakresy zmian w rządowym pakiecie deregulacyjnym:
- Kontrole i inspekcje – ograniczenie kontroli najmniejszych przedsiębiorców do maksymalnie 6 dni rocznie, wprowadzenie „wezwań miękkich”;
- Prawo podatkowe – wprowadzenie domniemania niewinności podatnika, brak naliczania odsetek przy długotrwałych kontrolach, uproszczenie raportowania;
- Administracja publiczna – zakaz żądania danych już dostępnych w rejestrach, doręczanie decyzji w formie hybrydowej, wydłużenie godzin pracy urzędów;
- Rynek finansowy – ograniczenie obowiązków depozytariuszy funduszy, zmniejszenie wymogów informacyjnych dla emitentów GPW, redukcja raportowania firm inwestycyjnych;
- Energetyka – uproszczenie rachunków za prąd, ułatwienie łączenia źródeł energii, ograniczenie wymogów koncesyjnych dla OZE;
- Zamówienia publiczne – wykluczanie firm z państw trzecich w ramach repolonizacji, uproszczenie procedur dla małych przetargów do 170 tys. zł;
- Cyfryzacja – elektronizacja umów leasingu, rozwój systemu e-faktur (KSeF), możliwość zdalnych rozpraw przed KIO;
- Procedury sądowe i administracyjne – rozszerzenie mediacji, skrócenie procedur usuwania drzew, ułatwienia dla osób z niepełnosprawnościami;
Kluczową rolę w przygotowaniu reform odgrywał Rafał Brzoska, pełnomocnik przedsiębiorców ds. deregulacji. To pod jego kierownictwem zespół rządowy przygotowywał część rozwiązań mających uprościć życie zarówno obywatelom, jak i przedsiębiorcom. Proces, który rozpoczął się w lutym 2025 roku, już przynosi pierwsze konkretne rezultaty.
Co już się zmieniło?
W kwietniu 2025 roku Sejm przyjął pierwszy pakiet deregulacyjny zawierający około 50 rozwiązań upraszczających prowadzenie działalności gospodarczej. Najważniejsze zmiany obejmują:
- Skrócenie kontroli – najmniejsi przedsiębiorcy mogą być kontrolowani maksymalnie 6 dni w roku
- Rozszerzenie mediacji w postępowaniu administracyjnym, co pozwala na szybsze rozwiązywanie sporów
- Elektronizację umowy leasingu, eliminującą zbędne formalności
- Wprowadzenie „wezwań miękkich” do urzędów – możliwość wyjaśnienia sprawy bez formalnego wszczynania postępowania
Zmiany w prawie podatkowym
Wprowadzone zmiany w obszarze podatkowym to prawdziwa rewolucja w relacjach fiskus-podatnik:
- Domniemanie niewinności podatnika – wątpliwości faktyczne rozstrzygane są na korzyść podatników
- Brak naliczania odsetek od zaległości podatkowych, jeśli kontrola urzędu trwa dłużej niż 6 miesięcy
- Uproszczenie procedur podatkowych i ograniczenie biurokracji w raportowaniu
Modernizacja administracji
Urzędy stają się bardziej dostępne i przyjazne obywatelom dzięki:
- Zmianie godzin pracy urzędów
- Nowelizacji Kodeksu Postępowania Administracyjnego w zakresie doręczania decyzji w formie hybrydowej
- Zakazowi żądania przez urzędy danych już dostępnych w rejestrach publicznych
- Skróceniu czasu procedury usuwania drzew
- Możliwości zdalnych rozpraw przed Krajową Izbą Odwoławczą
Rynek finansowy i energetyka
Sektor finansowy i energetyczny również odczuł pozytywne zmiany:
Rynek finansowy:
- Ograniczenie obowiązków depozytariusza funduszu inwestycyjnego
- Zmniejszenie obowiązków informacyjnych dla emitentów na GPW
- Redukcja wymogów raportowych dla firm inwestycyjnych
Energetyka:
- Uproszczenie rachunków za prąd dla większej przejrzystości
- Ułatwienie łączenia różnych źródeł energii w jednym przyłączu
- Ograniczenie wymogu koncesjonowania dla OZE
Repolonizacja gospodarki w praktyce
Istotnym elementem pakietu są przepisy wspierające polskie firmy. W zamówieniach publicznych wprowadzono możliwość wykluczania firm z państw trzecich z procedur przetargowych, co ma wspierać repolonizację gospodarki.
Co nas czeka? Plan na przyszłość
Dotychczasowe zmiany to dopiero początek. Rząd zapowiada, że na pierwszym posiedzeniu Sejmu po wyborach prezydenckich (przełom maja/czerwca 2025) procedowanych będzie około 120 projektów ustaw mających na celu dalsze zmniejszenie obciążeń i likwidację barier.
Społeczne źródła zmian
Planowany pakiet to efekt szerokiej współpracy ze stroną społeczną. Inicjatywa „SprawdzaMY” Rafała Brzoski zebrała blisko 15 tysięcy zgłoszeń i komentarzy od obywateli i przedsiębiorców. Z tego materiału wypracowano 259 projektów, z czego 197 rozpatrzono, a 61% przyjęto do realizacji.
Kluczowe założenia dalszych reform
Przyszłe zmiany będą oparte na kilku fundamentalnych zasadach:
- Zasada „Unia Europejska + zero” – minimalizowanie dodatkowych wymogów krajowych ponad unijne standardy. To oznacza, że polskie prawo nie będzie nakładać na obywateli i firmy dodatkowych obciążeń względem tego, co wymaga UE.
- Wydłużenie vacatio legis dla nowych przepisów, aby uniknąć nagłych zmian podatkowych i prawnych, które mogłyby zaskoczyć przedsiębiorców.
- Cyfryzacja procesów – dalszy rozwój Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) i innych narzędzi elektronicznych ułatwiających załatwianie spraw.
Wsparcie dla różnych grup
Planowane reformy obejmą również:
- Uproszczenie procedur dla firm startujących w przetargach do 170 tys. zł
- Ułatwienia dla osób z niepełnosprawnościami w dostępie do usług administracyjnych
- Wsparcie polskich firm w kluczowych inwestycjach jak CPK czy pierwsza polska elektrownia jądrowa
Bezprecedensowa skala zmian
W okresie od marca do maja 2025 roku rząd przyjął 128 nowelizacji ustaw w ramach 29 projektów – to rekord w skali europejskiej. Premier Tusk podkreśla, że proces deregulacji to „de facto zmiana ustrojowa”, porównując jej skalę do reform związanych z przystąpieniem Polski do UE.
Strategia ponad podziałami
Rząd zapowiedział, że główny pakiet deregulacyjny będzie procedowany po wyborach prezydenckich, aby uniknąć wykorzystywania reform w walce politycznej. Premier Tusk zadeklarował również otwartość na propozycje opozycji, jeśli są zgodne z rekomendacjami strony społecznej.
Podsumowanie
Pakiet deregulacyjny rządu Donalda Tuska to najbardziej kompleksowa reforma prawa gospodarczego od dekad. Już wprowadzone zmiany przynoszą konkretne ułatwienia dla przedsiębiorców i obywateli, a planowany pakiet 120 ustaw zapowiada się jako prawdziwa rewolucja w polskim systemie prawnym.
Kluczem do sukcesu tej inicjatywy jest jej społeczny charakter – reformy powstają w oparciu o rzeczywiste potrzeby zgłaszane przez obywateli i przedsiębiorców. To gwarancja, że zmiany będą nie tylko ambitne, ale przede wszystkim praktyczne i odpowiadające na rzeczywiste problemy polskiej gospodarki. Proces deregulacji to maraton, nie sprint. Rząd zapowiada kontynuację prac nad uproszczeniem prawa we wszystkich resortach, co oznacza, że czerwiec 2025 roku to nie koniec, a jedynie kolejny etap w budowaniu bardziej przyjaznego i efektywnego systemu prawnego w Polsce.
